Şok iddia! Namaz vakitleri değiştirildi mi?

Türkiye'de yıllardır namaz vakitleri hususunda büyük bir kafa karışıklığı yaşanıyor. Birtakım takvimler namaz vakitlerini, zaman olarak daha önce gösterirken, aralarında Türkiye Takvimi'nin de olduğu Osmanlı usulünü tatbik eden takvimler, vakitleri biraz daha geç veriyor. Peki, iki farklı namaz vakti meydana gelmesine ne sebep oldu? Müslümanların ibadetlerinin geçerli olmama tehlikesi nasıl başladı?

HESAP DERECELERİ DEĞİŞTİRİLDİ

Bu tehlikenin sebebi Diyanet İşleri Başkanlığının bundan 34 sene evvel aldığı ve o günlerde büyük bir infial meydana getiren bir kararda yatıyor. Türkiye'de Osmanlıdan beri aynı kaidelerle hazırlanan takvimler, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından alınan münakaşalı bir kararla 1 Ocak 1983 gününden itibaren değiştirildi. Yerküre ve güneş hareketlerinde hiçbir değişiklik olmadığı hâlde, vakitler imsakte Ankara için 20 dakika ileri, yatsıda 9 dakika geri alındı. Aşırı temkin ile de alakası olmayan bu karar, beraberinde büyük tartışmaları doğurdu. 1982 ve daha önceki yıllarda, takvimlerde bildirilen imsak vakitleri için uygulanan ve "-19" derece olan güneşin ufkun altındaki yükseklik açısı, 1983 senesinden itibaren, "-18" derece olarak esas alındı. Yatsı ve diğer vakitler için de değişiklikler yapıldı. Fakat yapılan bu değişiklikler için hiçbir ilmî ve astronomik mesnet gösterilmedi. Böylece takvimlerdeki doğru vakitler terk edilerek, İslam âlemindeki birlik bozuldu, iki farklı takvim çeşidi oluştu.

10 DAKİKALIK FARK ORTAYA ÇIKTI 

İmsak için kabul edilen "-18" derece, İslam âlimlerinin ittifakla bildirdikleri, beyazlığın doğudaki ufuk hattında bir nokta hâlinde görülmesi şeklinde değil de, Avrupalıların beyazlığın ufukta yayılması şeklinde bildirdikleri 'Astronomik Tan'a ait olan irtifa. Hem güneşin imsak vakti için ufkun altındaki açısını, "-18" derece almakla ve hem de bütün İslam astronomi âlimlerinin doğru imsak ve yatsı vakitlerini bulmak için, hesaplarda astronomi ilminin icabı zaruri olarak kullandıkları temkin müddetini de kaldırmakla, imsak vaktinde yaklaşık 15-20 dakikaya varan ve yatsı vaktinde de temkin müddetini kaldırarak 10 dakikaya varan farklar ortaya çıktı. Yani, oruca Türkiye'de gerçek imsak vaktinden, takriben 15-20 dakika sonra başlanmakta, yeme-içmeye devam edilmekte ve tutulan oruçlar da tehlikeye girmekte. Yatsı vaktinde de 10 dakikaya varan farklarla yatsı namazına vakit girmeden başlanmış olmakta.

Diyanet: Önceki takvimler doğru

Müftülüklere gönderilen tamimde "1983 öncesi takvim ile yeni uygulama arasında sadece temkin farkı bulunmaktadır. Buna göre 1983 öncesindeki uygulama yanlış değildir" denilmişti.

Türkiye Takvimi gibi müesseselerin, esas aldığı 1983 senesinden önceki takvimlerdeki vakitlerin yanlış olmadığını herkes gibi Diyanet İşleri Başkanlığı da kabul etmekte. Nitekim Diyanet İşleri Başkanlığının 234-497 sayılı bütün müftülüklere gönderdiği tamimde, "1983 öncesi takvim ile yeni uygulama arasında sadece temkin farkı bulunmaktadır. Buna göre 1983 öncesindeki uygulama yanlış değildir" ifadeleri kullanılmıştı. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulunun 143 sayılı karara atfen yazılan yazıda ise, "İslamiyet'in ilk çağlarından itibaren İslam bilginleri, Namaz vakitlerine esas olan güneş yükseklik açılarını ve hesap sistemini en mükemmel şekilde belirlemiş olup, namaz vakitlerinin hesaplanmasında bugün dahi aynı kriterler kullanılmaktadır" denilerek, hakikat açıkça bildirilmekte. Fakat iş vakitlerin hesap edilmesine geldiğinde; hesap esas, usul ve kaideleri ise tatbik edilmemekte. Yine Diyanet İşleri'nin sitesinde yer alan açıklamada Osmanlı zamanından beri kullanılan "-19" dereceyi esas almanın doğru olduğu bilgisi yer alıyor. İşte o ifadeler: "1949 yılında Diyanet İşleri Başkanı Ahmet Hamdi Akseki'nin talimatıyla Kandilli Rasathanesinin kurucusu Prof. Fatin Gökmen Başkanlığı'nda Kâmil Mîrâs, İstanbul Müftüsü Ömer Nasuhi Bilmen, Eyüp Müftüsü İsmail Habib Erzen ve Muvakkit Yusuf Ziya Gökçe'den oluşan komisyon da imsakin belirlenmesi için 19°'yi esas almıştır." Diğer taraftan bu alanın en önemli uzmanlarından biri olan Prof. Fatin Gökmen bu hususta şöyle söylemekte: "Muhtelif yerlerde uzun müddet yapılan rasatlar neticesinde her yerde ve her zamanda şafak-ı ahmerin gaybûbeti güneşin tahtel-ufuk 17 derece inhitâtında ve şafak-ı abyazın gaybûbetiyle imsak vakti olan fecrin tulûu dahi 19 derece inhitâtında vukû bulduğunu tespit eylemişler, sonra gelen râsıtlar dahi bu tespiti tasdik ve teyit ederek, 17 ve 19 dereceler üzerinde müttefik kalmışlardır."